Zakon Cystersów, który powstał we Francji w 1098 roku, w Polsce zaistniał w ok. 1150 roku pozostawił po sobie w Europie olbrzymią spuściznę duchową i materialną. Mając to na uwadze Rada Europy, w 1990 roku podjęła decyzję o utworzeniu szlaku turystycznego drogami cystersów, do którego zaprosiła również Polskę. Nadrzędnym założeniem szlaku jest idea łączenia narodów i krajów europejskich w kultywowaniu i pogłębianiu wiedzy o wspólnych korzeniach naszej tożsamości kulturowej.
Projekt ten realizowany jest w ramach międzynarodowego programu europejskich dróg kulturowych. Jedna z dróg szlaku obejmuje Polskę. Na naszych ziemiach łączy zachowane cysterskie dziedzictwo na Śląsku, Pomorzu i Pomorzu Zachodnim, w Wielkopolsce i Małopolsce. Zatem w bieżącym roku mija już 20 lat od wspomnianego faktu. W ciągu tego czasu nastąpił intensywny rozwój Szlaku Cysterskiego w Polsce, co przyczyniło się bardzo do utrwalenia bogatych zasobów cysterskiego dziedzictwa kulturowego oraz pogłębienia tożsamości europejskiej w oparciu o tradycje i duchowość cysterską. Wzrost zainteresowania wędrowaniem i pielgrzymowaniem cysterskim traktem, ale też poszukiwanie specyficznych przeżyć duchowych zainicjowało wiele przedsięwzięć kulturalnych i turystycznych. W wielu miejscach „cysterskich i pocysterskich” odbywają się dziś imprezy kulturalne: koncerty, festiwale, przeglądy, festyny, jarmarki. Przedsięwzięcia te wpisują się też od kilku lat w Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Prężnie rozwijają się również działania ośrodków pocysterskich w poszczególnych pętlach, na przykład na Pomorzu w ramach produktu turystycznego Pomorski Szlak Cysterski. Uobecnia się również idea przywrócenia pielgrzymowania Drogami Św. Jakuba. 20 lat istnienia cysterskiego traktu w Europie oraz intensywny rozwój Szlaku Cysterskiego w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu wykazały ogromną rolę bogatych zasobów dziedzictwa kulturowego w budowaniu tożsamości europejskiej. Rozkwit zainteresowania wędrowaniem i pielgrzymowaniem w celu poznania dziedzictwa materialnego, jak też poszukiwania specyficznych przeżyć duchowych pobudziły potrzebę różnorodnych inicjatyw kulturalnych i turystycznych na cysterskim trakcie. Sprzyja to ochronie i renowacji obiektów zabytkowych, w których, i wokół których odbywają się liczne imprezy kulturalne, przywołujące tradycje i kulturę cysterską. Działania Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego oraz Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Gmin Cysterskich integrują przedsięwzięcia różnorodnych podmiotów organizujących i promujących szlak cysterski w Polsce, ale też inspirują do podejmowania kolejnych inicjatyw w miejscach cysterskich i pocysterskich.
Fakty te stanowią przyczynek do organizacji Międzynarodowej konferencji „Cysterskim traktem – XX lat Szlaku Cysterskiego w Europie” organizowanej w dn.18-19 września br. oraz X Jarmarku Cysterskiego w Pelplinie. Przedsięwzięcie to stanowić będzie podsumowanie 20-letnich doświadczeń w organizacji i promocji cysterskiego szlaku kulturowego oraz stanie się „kamieniem milowym” koordynacji inicjatyw kulturotwórczych polskich odcinków europejskich szlaków kulturowych. Podczas jednego z ostatnich posiedzeń Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce wskazano, iż ważnym aspektem podkreślającym rolę naszych działań organizacyjnych i promocyjnych na odcinku polskim byłoby, aby XX- lecie funkcjonowania Szlaku Cysterskiego w ramach europejskich dróg kulturowych podkreślane było przy okazji każdej z tegorocznych imprez na cysterskim trakcie.
Alicja Słyszewska – sekretarz Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce
(ze strony www.szlakcysterski.org)
